در جریان جنگ ناگهانی ژوئن میان ایران و اسرائیل، اسرائیل با بهره‌گیری از نقص‌های امنیتی در سیستم حفاظتی ایران، موفق شد ضربات دقیقی به مقامات ارشد و دانشمندان هسته‌ای این کشور وارد کند. تحقیقات گسترده‌ای که با همکاری منابع ایرانی و اسرائیلی انجام شده، نشان می‌دهد که استفاده بی‌ملاحظه محافظان از تلفن‌های همراه، به‌ویژه فعالیت آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی، کلیدی‌ترین عامل در ردیابی و هدف قرار دادن فرماندهان نظامی و دانشمندان ایرانی بود.
سه روز پس از آغاز حملات غافلگیرانه اسرائیل، شورای عالی امنیت ملی ایران جلسه‌ای فوق‌محرمانه برگزار کرد. این نشست در عمق ۱۰۰ فوتی یک پناهگاه زیرزمینی، در دامنه کوهستانی در غرب تهران، برنامه‌ریزی شده بود. تنها تعداد محدودی از مقامات ارشد دولتی و نظامی، از جمله رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان، رؤسای قوه قضائیه، وزیر اطلاعات و فرماندهان ارشد نظامی، از زمان و مکان این جلسه اطلاع داشتند.
برای جلوگیری از ردیابی، شرکت‌کنندگان از حمل تلفن همراه منع شده بودند. آن‌ها با خودروهای جداگانه به محل آمدند و اقدامات امنیتی سخت‌گیرانه‌ای برای مخفی نگه داشتن این جلسه اعمال شده بود. با این حال، اندکی پس از شروع نشست، جت‌های جنگنده اسرائیلی شش بمب بر ورودی‌های پناهگاه پرتاب کردند. اگرچه هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان کشته نشدند، چند محافظ که در خارج از پناهگاه حضور داشتند، جان باختند.
تحقیقات بعدی نشان داد که اسرائیل با هک کردن تلفن‌های همراه محافظان، محل دقیق جلسه را شناسایی کرده بود. مقامات ایرانی و اسرائیلی تأیید کردند که استفاده غیرمسئولانه محافظان از تلفن‌های هوشمند، از جمله انتشار پست در شبکه‌های اجتماعی، به اسرائیل امکان داده بود تا اطلاعات دقیقی از محل حضور مقامات ارشد به دست آورد. این نقص امنیتی، که طی سال‌ها نادیده گرفته شده بود، در هفته نخست جنگ ژوئن به ابزاری مرگبار برای اسرائیل تبدیل شد.
مقامات ایرانی و اسرائیلی تأیید کردند که استفاده غیرمسئولانه محافظان از تلفن‌های هوشمند، از جمله انتشار پست در شبکه‌های اجتماعی، به اسرائیل امکان داده بود تا اطلاعات دقیقی از محل حضور مقامات ارشد به دست آورد.
ساسان کریمی، تحلیلگر سیاسی و معاون سابق رئیس‌جمهور در امور استراتژیک، می‌گوید: «ما می‌دانستیم که مقامات ارشد و فرماندهان تلفن همراه با خود حمل نمی‌کنند، اما محافظان، رانندگان و افراد نزدیک به آن‌ها این کار را انجام می‌دادند و پروتکل‌های امنیتی را جدی نمی‌گرفتند. این‌گونه بود که بسیاری از اهداف ردیابی شدند.»
این ضعف تنها بخشی از تلاش گسترده اسرائیل برای نفوذ در سیستم امنیتی ایران بود. مصطفی هاشمی‌طبا، معاون سابق رئیس‌جمهور، در اواخر ژوئن هشدار داد: «نفوذ دشمن به بالاترین سطوح تصمیم‌گیری ما رسیده است.» این اظهارات نشان‌دهنده عمق نگرانی مقامات ایرانی از گستردگی نفوذ اسرائیل بود. در پی جنگ، ایران دانشمند هسته‌ای، روزبه ودیع، را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل و همکاری در قتل یک دانشمند دیگر اعدام کرد. ده‌ها نفر از پرسنل نظامی، اطلاعاتی و دولتی نیز به ظن همکاری با اسرائیل دستگیر یا در حصر خانگی قرار گرفتند.
عملیات «عروسی سرخ»
اسرائیل از اواخر سال ۲۰۲۲ ردیابی دانشمندان هسته‌ای ارشد ایران را آغاز کرده بود. اما به دلیل نگرانی از واکنش دولت بایدن، این کشور حملات خود را تا زمان مناسب به تعویق انداخت. تیمی ویژه به نام «تیم گردن‌زنی» فهرستی از ۴۰۰ دانشمند هسته‌ای را بررسی کرد و آن را به ۱۰۰ نفر کاهش داد. این فهرست با استفاده از اسناد سرقت‌شده توسط موساد از آرشیو هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۸ تهیه شده بود. در نهایت، اسرائیل در عملیاتی به نام «عروسی سرخ» (برگرفته از یک اپیزود خونین در سریال بازی تاج و تخت)، ۱۳ دانشمند هسته‌ای و چند فرمانده ارشد نظامی را هدف قرار داد و کشت.
استراتژی اسرائیل بر حمله به ۲۰ تا ۲۵ هدف کلیدی در ابتدای جنگ متمرکز بود، با این پیش‌بینی که مقامات بازمانده پس از آن اقدامات امنیتی سخت‌گیرانه‌تری اعمال خواهند کرد. سرتیپ احمد وحیدی، فرمانده جدید سپاه پاسداران، تأیید کرد که اسرائیل از ترکیبی از جاسوسان میدانی و فناوری‌های پیشرفته، از جمله ماهواره‌ها و اطلاعات الکترونیکی، برای شناسایی جلسات حساس استفاده کرده است.
اسرائیل از اواخر سال ۲۰۲۲ ردیابی دانشمندان هسته‌ای ارشد ایران را آغاز کرده بود. اما به دلیل نگرانی از واکنش دولت بایدن، این کشور حملات خود را تا زمان مناسب به تعویق انداخت.
ایران برای مقابله با تهدیدات، اقدامات امنیتی شدیدی اعمال کرد: استفاده از تعداد زیادی محافظ برای مقامات ارشد و ممنوعیت استفاده از تلفن‌های همراه و برنامه‌های پیام‌رسان مانند واتس‌اپ. با این حال، اسرائیل دریافت که بسیاری از محافظان همچنان تلفن همراه با خود حمل می‌کردند و برخی حتی در شبکه‌های اجتماعی فعال بودند. یک مقام دفاعی اسرائیل اظهار داشت: «استفاده از تعداد زیاد محافظان، ضعفی بود که ما بر آن‌ها تحمیل کردیم.»
در حال حاضر، استفاده از تلفن‌های هوشمند برای فرماندهان ارشد نظامی، دانشمندان هسته‌ای و مقامات عالی‌رتبه دولتی کاملاً ممنوع شده است. حفاظت از این افراد به تیپ نخبه انصارالمهدی، به فرماندهی سردار محمدجواد اسدی، واگذار شده است. با این حال، نقض پروتکل‌های امنیتی در جلسه ۱۶ ژوئن نشان داد که این اقدامات کافی نبوده و به اسرائیل امکان حمله به پناهگاه را داد.
حمزه صفوی، تحلیلگر سیاسی و نظامی، برتری فناوری اسرائیل را تهدیدی وجودی برای ایران توصیف کرد و گفت: «ما با یک اشکال امنیتی و اطلاعاتی بزرگ مواجه هستیم و هیچ چیز فوری‌تر از رفع این مشکل نیست.» وزیر اطلاعات ایران گزارش داد که در ماه‌های پیش از جنگ، ۲۳ تلاش برای ترور مقامات ارشد خنثی شده و ۱۳ توطئه برای کشتن ۳۵ مقام ارشد کشف شده است. همچنین ۲۱ مظنون به همکاری با موساد در ۱۱ استان دستگیر شدند.
اسرائیل پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در غزه، با جاسوسانی که ایران در اسرائیل استخدام کرده بود، مواجه شد. شین‌بت، سرویس اطلاعات داخلی اسرائیل، ده‌ها نفر را به اتهام همکاری با ایران دستگیر کرد. اسرائیل برای کند کردن برنامه هسته‌ای ایران، تمرکز خود را بر حذف دانشمندان کلیدی این برنامه قرار داده و حتی به مسموم کردن دانشمندان جوان و نوظهور روی آورده است، زیرا معتقد است خرابکاری در زیرساخت‌های غنی‌سازی تأثیر محدودی داشته است.
اسرائیل برای کند کردن برنامه هسته‌ای ایران، تمرکز خود را بر حذف دانشمندان کلیدی این برنامه قرار داده و حتی به مسموم کردن دانشمندان جوان و نوظهور روی آورده است،
عملیات نارنیا و قتل‌های هدفمند
عملیات نارنیا، طرح اسرائیل برای کشتن اعضای گروه کلیدی هسته‌ای ایران، دانشمندانی را هدف قرار داد که در توسعه یک ماشه هسته‌ای نقش داشتند. تا ۱۶ ژوئن، چندین چهره برجسته، از جمله محمد مهدی تهرانچی و فریدون عباسی، کشته شدند. تلفن‌های همراه محافظان این افراد نقش مهمی در ردیابی آن‌ها داشت. این کمپین همچنین بیش از ۳۰ فرمانده ارشد نظامی را در طول جنگ هدف قرار داد و کشت.
سردار حاجی‌زاده، رئیس نیروی هوافضای سپاه، یکی از اهداف اصلی بود. او به شدت در استفاده از تلفن‌های هوشمند محتاط بود و طبق گفته پسرش، علیرضا، همیشه در جلسات حساس دستگاه‌های هوشمند را کنار می‌گذاشت.
در حمله به پناهگاه در ۱۶ ژوئن، رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان و دیگر مقامات با کندن آوار و ایجاد یک شکاف باریک موفق به فرار شدند. پزشکیان دچار جراحت جزئی در پا شد و وزیر کشور به دلیل مشکلات تنفسی در بیمارستان بستری شد. پزشکیان بعدها گفت: «زندگی به یک ثانیه بستگی دارد.» او افزود که اگر این حمله موفق به کشتن مقامات ارشد ایران می‌شد، کشور را در هرج‌ومرج فرو می‌برد و «مردم امید خود را از دست می‌دادند.»
نفوذ عمیق اسرائیل در سیستم امنیتی ایران، به‌ویژه از طریق ردیابی تلفن‌های همراه محافظان، نشان‌دهنده ضعف‌های ساختاری در حفاظت از مقامات ارشد این کشور است. استفاده بی‌ملاحظه از فناوری‌های روزمره، مانند تلفن‌های هوشمند، به اسرائیل امکان داد تا حملات دقیقی علیه اهداف کلیدی انجام دهد. ایران اکنون در تلاش است تا با تشدید اقدامات امنیتی و حذف جاسوسان احتمالی، این نقص‌ها را برطرف کند، اما برتری فناوری اسرائیل همچنان چالشی بزرگ برای تهران باقی مانده است. این ماجرا درس مهمی درباره خطرات فناوری‌های روزمره در جنگ اطلاعاتی مدرن ارائه می‌دهد.
