ایران کماکان مانند یک رژیم یاغی رفتار می‌کند. استرالیا هفته گذشته سفیر تهران را اخراج کرد؛ اقدامی که بر اساس اطلاعات امنیتی انجام شد مبنی بر این‌که دولت ایران پشت حمله به یک کنیسه در ملبورن و یک شرکت مواد غذایی کوشر در سیدنی بوده است. رئیس نهاد نظارت هسته‌ای سازمان ملل متحد تدابیر امنیتی بیشتری دریافت کرده، زیرا به گفته او تهدیدی «از جانب ایران» متوجه اوست. روز یکشنبه، حوثی‌های مورد حمایت ایران به دفاتر برنامه جهانی غذا، سازمان جهانی بهداشت و یونیسف در پایتخت یمن یورش بردند.
دو ماه و نیم پس از حملات هوایی ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران ـ حملاتی که پس از آن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، آتش‌بسی برای پایان دادن به جنگ ۱۲ روزه اسرائیل برقرار کرد ـ ایرانی‌ها بار دیگر به بازی همیشگی خود بازگشته‌اند: سرپیچی، تهدید و پنهان‌کاری برای جلوگیری از افشای آنچه از برنامه هسته‌ای‌شان باقی مانده است. سرکشی ایران این نگرانی را برانگیخته که شاید نیروهای نظامی آمریکا بار دیگر ناگزیر به مداخله شوند.
از زمان حملات ماه ژوئن به تأسیسات فردو، نطنز و اصفهان، رژیم ایران همکاری خود با بازرسان بین‌المللی هسته‌ای را تا حد زیادی متوقف کرده است. تهران همچنین از ارائه توضیح درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده در سطح نزدیک به سلاح که پیش از حملات در اختیار داشت و اکنون ناپدید شده، خودداری می‌کند. چهارشنبه گذشته، بازرسان از راکتور بوشهر که همچنان فعال است بازدید کردند، اما اجازه نیافتند آنچه را که از تأسیسات هدف قرار گرفته توسط بمب‌افکن‌های B-2 در عملیات «چکش نیمه‌شب» باقی مانده، مشاهده کنند.
امیدبخش‌ترین توضیح برای ممانعت ایران از بازرسی سایت‌های هسته‌ای‌اش این است که نگران است تأیید مستقل نشان دهد برنامه هسته‌ای پرهزینه ۳۰ ساله‌اش نابود شده است
امیدبخش‌ترین توضیح این است که ایران به این دلیل مانع بازرسی می‌شود که نگران است تأیید مستقل نشان دهد برنامه هسته‌ای پرهزینه ۳۰ ساله‌اش نابود شده است ـ اما امید هرگز راهبرد مؤثری برای جلوگیری از اشاعه نبوده است.
این وضعیت تا حدی ناشی از آن است که هیچ ارزیابی کاملا قابل اتکایی از میزان موفقیت حملات هوایی وجود نداشت. پرسش‌های باقی‌مانده این است که چه بخشی از برنامه هسته‌ای ایران نابود شد و چه بخشی به شدت آسیب دید و این‌که توانایی‌های ایران سال‌ها عقب رانده شده یا فقط چند ماه.
وقتی ترامپ تاکید کرد برنامه ایران «به‌طور کامل نابود شده»، این پرسش‌ها وارد مناقشات سیاسی جناحی شد. رئیس آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا، ژنرال جفری کروزه، پس از آن‌که تیم او ارزیابی کرده بود حملات برنامه ایران را فقط چند ماه عقب انداخته، در ماه اوت برکنار شد. این امر تأثیری بازدارنده بر جامعه اطلاعاتی گذاشته است.
با این حال، پرسش‌ها همچنان پابرجاست. شواهد فراوانی وجود داشت که نشان می‌داد ایران پیش از حمله، اورانیوم را از اصفهان خارج کرده بود. اما ترامپ در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «هیچ چیزی از تأسیسات خارج نشده. خیلی طولانی، خیلی خطرناک و بسیار سنگین و دشوار برای جابه‌جایی!» به نظر می‌رسید او به فردو اشاره می‌کرد، در حالی‌که تصور می‌شد اورانیوم در اصفهان ذخیره شده است.
تنها راه دانستن واقعیت این است که بازرسان به‌طور کامل بازگردند و دولت ایران صریحا بگوید چه چیزی ـ اگر اصلا چیزی باقی مانده ـ هنوز در اختیار دارد. برای جلوگیری از درگیری بیشتر، ایران همچنین باید وارد مذاکرات با ایالات متحده شود تا درباره هر برنامه هسته‌ای احتمالی صرفا برای استفاده غیرنظامی به توافق برسد. ایالات متحده می‌گوید آماده مذاکره است، اما ایران به‌عنوان یکی از شروط، خواستار تعهد ترامپ به عدم انجام حملات بیشتر شده است. چنین شرطی اهرم فشار زیادی را از بین خواهد برد.
رئیس آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا پس از آن‌که تیم او ارزیابی کرد که حملات برنامه ایران را فقط چند ماه عقب انداخته، در ماه اوت برکنار شد.
ایران به‌طور آشکار تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای بین‌المللی سال ۲۰۱۵ را نقض می‌کند. ترامپ در نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود از آن توافق خارج شد، اما این توافق برای دیگر امضاکنندگان همچنان معتبر ماند. روز پنجشنبه، بریتانیا، فرانسه و آلمان روند ۳۰ روزه‌ای را برای بازگرداندن تحریم‌ها فعال کردند.
این تحریم‌ها اجرا خواهند شد مگر آن‌که رژیم ایران همکاری کامل خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سر گیرد، متعهد به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده شود و درباره اورانیوم مفقودشده توضیح دهد. تهران هشدار داده است در صورت اعمال تحریم‌ها «پاسخی سخت» خواهد داد و حتی تهدید کرده از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج خواهد شد.
تحریم‌های جدید شاید تأثیر چندانی نداشته باشد، زیرا اقتصاد ایران پیشاپیش در وضعیت وخیم قرار دارد. ارزش پول ملی، ریال، بیش از یک میلیون در برابر یک دلار است؛ در حالی‌که هنگام امضای توافق ۲۰۱۵، نرخ آن ۳۲ هزار ریال در برابر یک دلار بود.
ایالات متحده و اروپا دادوستد اندکی با ایران دارند. مهم‌ترین شریک تجاری ایران چین است که حدود ۹۰ درصد نفت صادراتی ایران را خریداری می‌کند. بعید است پکن به تحریم‌های جدید پایبند بماند؛ تحریم‌هایی که همچنین صادرات موشک‌های بالستیک و پهپادهای ایران را محدود می‌کند، اما این‌ها عمدتا به روسیه فروخته می‌شوند و آن کشور نیز احتمالا تحریم‌های تازه را نادیده خواهد گرفت.
اگر تهران از حوادث ماه ژوئن درسی گرفته باشد، آن درس این است که ایالات متحده از به‌کارگیری نیروی نظامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هراسی ندارد. ترامپ در برابر فشار جناح انزواطلب پرصدا در پایگاه سیاسی خود مقاومت کرد و ممکن است بار دیگر نیز چنین کند، اگر احساس کند برای حفاظت از امنیت کشور ضروری است.
