در یک رویداد نگران‌کننده که شکنندگی وضعیت امنیتی افغانستان پس از خروج نیروهای غربی را برجسته می‌کند، طالبان شروع به انتقال افغان‌هایی کرده که مظنون به جاسوسی برای بریتانیا هستند. این اقدام بر پایه یک توافق پنهانی میان دو رژیم اسلام‌گرا شکل گرفته و هدف آن همکاری اطلاعاتی است، به ویژه برای تعقیب کسانی که در طول دو دهه اشغال با نیروهای غربی همکاری داشتند.
فرآیند با بازداشت حداقل ۱۳ نفر از فهرست لو رفته در یک خانه در قندهار آغاز شد. نام‌های آن‌ها با اطلاعات سپاه ایران به اشتراک گذاشته شد و سه نفر که به عنوان عوامل بریتانیایی شناخته می‌شدند، انتخاب شدند. روز شنبه، این افراد با چشم‌بند و با هواپیما به کابل منتقل شدند.
خلاصه‌ای از این متن را بشنوید:
این سه نفر ظاهراً از یک بانک اطلاعاتی لو رفته بریتانیایی شناسایی شده‌اند؛ سندی حاوی جزئیات حدود ۲۵ هزار افغان که پس از خروج آشفته غربی‌ها در اوت ۲۰۲۱، برای اسکان مجدد در بریتانیا تحت برنامه کمک و جابجایی افغان‌ها درخواست داده بودند. این فهرست، که به دلیل خطر انتقام‌گیری اغلب «لیست مرگ» نامیده می‌شود، شامل سربازان سابق افغان، منابع اطلاعاتی و اعضای نیروهای ویژه است که کنار نیروهای بریتانیایی فعالیت می‌کردند. این افشاگری زمانی اتفاق افتاد که یک نیروی دریایی سلطنتی به اشتباه کل بانک اطلاعاتی را به جای بخش محدودی از آن، برای مخاطبان افغان در بریتانیا ایمیل کرد و نام‌ها، شماره تلفن‌ها و آدرس‌های ایمیل را در معرض خطر قرار داد.
مقامات بریتانیایی در واکنش، طالبان را ترغیب کرده‌اند تا به عفو عمومی سال ۲۰۲۱ پایبند بمانند، عفوی که پس از به قدرت رسیدن اعلام شد. اما یکی از مسئولان طالبان این درخواست را رد کرد و گفت: «جاسوسان از عدالت گریزی ندارند». وزارت خارجه و امور مشترک‌المنافع بریتانیا از اظهارنظر رسمی خودداری کرده، اما منابع آگاه از تلاش‌های دیپلماتیک مداوم برای کاهش خطرات خبر می‌دهند.
منابع طالبان تأیید کرده‌اند که این سه مظنون اکنون در پایتخت نگه‌داری می‌شوند و منتظر تأیید نهایی وزارت داخله برای انتقال به تهران هستند.
این تحویل پس از مذاکرات سطح بالا در هفته گذشته در کابل انجام می‌شود، جایی که نمایندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و طالبان دیدار کردند تا توافقی برای همکاری اطلاعاتی را نهایی کنند. بر اساس این توافق، هر دو طرف می‌توانند افراد نام‌برده در بانک اطلاعاتی افشاشده را پیگیری و دستگیر کنند. منابع طالبان در کابل تأیید کرده‌اند که این سه مظنون اکنون در پایتخت نگه‌داری می‌شوند و منتظر تأیید نهایی وزارت داخله برای انتقال به تهران هستند. هویت آن‌ها هنوز به طور مستقل بررسی نشده، اما تمرکز ایران بر بیش از صد مورد مرتبط با عوامل ام‌آی۶ و نیروهای ویژه بریتانیایی است.
انگیزه‌های ایران پیچیده به نظر می‌رسد. با به دست آوردن این افراد متهم به جاسوسی، تهران می‌خواهد در مذاکرات هسته‌ای متوقف‌شده با غرب، اهرم فشار ایجاد کند. توافق جامع اقدام مشترک سال ۲۰۱۵، که برنامه هسته‌ای ایران را در برابر کاهش تحریم‌ها محدود می‌کرد، قرار است در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ به پایان برسد. تهدیدهای اخیر بریتانیا، فرانسه و آلمان برای اعمال تحریم‌های سنگین اگر مذاکرات تا پایان اوت از سر گرفته نشود، تنش‌ها را بیشتر کرده است. نگه‌داشتن این افراد می‌تواند به عنوان ابزاری برای چانه‌زنی در این گفتگوها عمل کند.
برای طالبان، این همکاری فرصتی برای کسب شناخت بین‌المللی بیشتر فراهم می‌کند. چهار سال پس از بازپس‌گیری قدرت در افغانستان، تنها روسیه این رژیم را به رسمیت شناخته است. طالبان امیدوار است با همکاری با ایران – علی‌رغم اختلافات گذشته بر سر رفتار با پناهندگان افغان – به پیشرفت‌های دیپلماتیک برسد. یکی از مسئولان ارشد طالبان در قندهار گفته که این تصمیم پس از بحث‌های داخلی گرفته شد، جایی که برخی گروه‌ها نسبت به سابقه ایران تردید داشتند، اما در نهایت به دلیل وعده شناخت متقابل قانع شدند.
با به دست آوردن این افراد متهم به جاسوسی، تهران می‌خواهد در مذاکرات هسته‌ای متوقف‌شده با غرب، اهرم فشار ایجاد کند.
این عملیات شکاف‌های درونی رهبری طالبان را آشکار کرده است. در کابل، افرادی مانند سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله، معتقدند که باید از این بازداشت‌شدگان به عنوان ابزاری علیه غرب استفاده کرد، نه اینکه آن‌ها را به تهران بفرستند. حقانی، که به دلیل مواضع تند و سرکوب اخیر حقوق زنان شناخته می‌شود، با رهبری عالی در قندهار اختلاف دارد، رهبری که بر کسب مشروعیت جهانی تمرکز کرده است. با وجود نارضایتی، حقانی ناچار به پیروی از دستورات قندهار است.
پیامدهای این رویداد برای افغان‌هایی که به نیروهای غربی کمک کرده‌اند، بسیار جدی است. بسیاری برای فرار از انتقام طالبان به ایران پناه برده‌اند، اما حالا با دستگیری توسط مقامات ایرانی روبرو هستند. گزارش‌های اخیر از بازداشت چند نفر از فهرست در مرزها خبر می‌دهند، جایی که برخی به عنوان سربازان ساده آزاد شده‌اند، اما دیگران برای بررسی بیشتر نگه‌داشته می‌شوند. یکی از مسئولان ایرانی تأکید کرده که تمرکز فقط بر «جاسوسان بریتانیایی» است.
بسیاری از افغان‌هایی که با نیروهای غربی یا افغان همکاری کرده بودند، برای فرار از انتقام طالبان به ایران پناه برده‌اند، اما حالا با دستگیری توسط مقامات ایرانی روبرو هستند.
ارتش بریتانیا موضوع افشاء این اطلاعات را محرمانه نگه‌داشته بود و با حکم دادگاه عالی رسانه‌هایی مانند تلگراف را از گزارش این موضوع منع می‌کرد. اما این حکم در ژوئیه ۲۰۲۵ پس از فرایندهای پیچیده حقوقی برداشته شد. همزمان، مقامات طالبان این پنهان‌کاری را مسخره کرده و گفته‌اند که از قبل جزئیات این افراد را در اختیار دارند. برنامه انتقال همکاران افغان نیروهای بریتانیایی، که ممکن است تا هفت میلیارد پوند هزینه بردارد، حالا زیر ذره‌بین قرار گرفته است.
پیمان میان طالبان و سپاه پاسداران نشان‌دهنده تغییر در اتحادهای منطقه‌ای میان رژیم‌های تحت تحریم است، رژیم‌هایی که با احساسات ضدغربی متحد شده‌اند. هر دو طرف با انزوا مواجه‌اند: طالبان به دلیل نقض حقوق بشر، از جمله کشتارهای انتقام‌جویانه علی‌رغم وعده عفو، و ایران به دلیل بلندپروازی‌های هسته‌ای و حمایت از شبکه‌های نیابتی. در حالی که طالبان رویدادهایی مانند روز استقلال افغانستان را جشن می‌گیرد، پیگیری مشروعیت از طریق چنین توافق‌هایی، نگرانی‌هایی درباره امنیت همکاران سابق ایجاد کرده است.
این همکاری می‌تواند ساختار اطلاعاتی منطقه را دگرگون کند، انتقام‌گیری‌ها را تشدید نماید و دیپلماسی غرب را پیچیده‌تر سازد. برای هزاران نفر در این فهرست، خطرات همچنان ادامه دارد، جایی که زندگی‌ها میان بازی‌های ژئوپلیتیکی و وعده‌های عفو که روزبه‌روز پوچ‌تر می‌شوند، معلق مانده است.
