جنگ دوازدهروزه تابستان امسال بیش از هر چیز صحنهای برای نمایش تواناییهای اطلاعاتی اسرائیل در خاک ایران بود. اسرائیل توانست با بهکارگیری منابع انسانی و عملیات پنهانی، به قلب محرمانهترین برنامههای هستهای و نظامی تهران دست یابد و حملاتی را از درون خاک ایران سامان دهد. اما در همان زمانی که اسرائیل در حال جذب نیرو و جاسوس در ایران بود، ایران نیز تلاش میکرد پروژهای مشابه را در داخل اسرائیل پیش ببرد؛ گرچه دامنه و موفقیت آن بسیار محدودتر بود.
اسرائیل در طول جنگ نهتنها منابعی از میان شهروندان ایرانی بلکه حتی افرادی از کشورهای همسایه را جذب کرد. این افراد به انتقال اطلاعات حساس، قاچاق تجهیزات فنی تغییر یافته و حتی ساخت سامانههای تسلیحاتی مخفی در داخل ایران کمک کردند؛ اقداماتی که در آغاز جنگ مسیر ورود هواپیماها و پهپادهای اسرائیلی به حریم ایران را هموار ساخت. در برابر، جمهوری اسلامی پس از جنگ به دنبال یافتن نفوذیهای اسرائیل در کشور خود برآمد و هزاران نفر را بازداشت کرد. حتی یکی از دانشمندان هستهای ایران به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اعدام شد.
تهران اما تنها به اقدامات دفاعی بسنده نکرد. همزمان تلاش کرد شبکهای از افراد را در داخل اسرائیل به خدمت بگیرد؛ شبکهای که مأموریتش جمعآوری اطلاعات، ایجاد اغتشاش اجتماعی و حتی طراحی ترور شخصیتهای برجسته سیاسی و نظامی بود.
در همان زمانی که اسرائیل در حال جذب نیرو و جاسوس در ایران بود، ایران نیز تلاش میکرد پروژهای مشابه را در داخل اسرائیل پیش ببرد؛ گرچه دامنه و موفقیت آن بسیار محدودتر بود.
جاسوسی ایران در اسرائیل سابقهای دستکم یک دههای دارد، اما از سال ۲۰۲۰ میلادی جهش قابل توجهی پیدا کرد. بر خلاف نفوذ عمیق اسرائیل در ساختار اطلاعاتی ایران، عملیات تهران بیشتر در حاشیه جامعه اسرائیل جریان دارد و غالباً از طریق فضای مجازی پیش میرود. تلگرام، واتساپ و شبکههای اجتماعی دیگر ابزار اصلی استخدام افراد هستند. بیشتر اوقات افراد در مضیقه مالی هدف قرار میگیرند و در برابر دریافت پول – معمولاً به صورت رمزارز – مأموریتهایی سطحی یا نمادین به عهده میگیرند.
در ابتدا این مأموریتها محدود به کارهایی مانند عکاسی از پایگاههای نظامی، نوشتن شعار یا پخش پوسترهای ضد دولتی در مکانهای عمومی بود. اما در سال ۲۰۲۴، پس از حمله موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل، ماهیت مأموریتها تغییر کرد. افراد استخدامشده حالا باید علاوه بر جاسوسی، اقداماتی چون آتشافروزی یا حتی طرحهای ترور علیه دانشمندان، روزنامهنگاران و سیاستمداران اسرائیلی را پیش ببرند. مقامات امنیتی اسرائیل این افزایش ناگهانی در تعداد و نوع عملیات را «بیسابقه» توصیف کردند. برخی از این طرحها در آستانه اجرا شناسایی و متوقف شدند، از جمله نقشههایی برای قتل مقامات بلندپایه چون بنیامین نتانیاهو، یوآو گالانت وزیر پیشین دفاع، و رونن بار رئیس سابق شینبت.
نمونههای متعدد دیگری نیز ثبت شده است: از فعالیت یک گروه کوچک با تبار آذری که دو سال تمام به جاسوسی مشغول بود تا پرونده پدر و پسری در روستای مسعده در بلندیهای جولان که به درخواست نیروی قدس سپاه اطلاعات نظامی اسرائیل را جمعآوری میکردند. در همه این موارد، پول نقشی محوری داشت؛ دستکم در بیست پرونده از سی و یک مورد ثبتشده، پرداختهای مالی – گاه تنها چند هزار یورو – انگیزه اصلی افراد بوده است.
اگرچه هیچکدام از این نقشهها به ترور موفقیتآمیز منجر نشد، اما دامنه و گستره فعالیتها نگرانی مقامات امنیتی اسرائیل را دوچندان کرده است. گزارشها نشان میدهد از سال ۲۰۱۳ تاکنون دستکم ۳۹ عملیات مرتبط با ایران در خاک اسرائیل شناسایی شده که ۳۱ مورد آن توسط شهروندان اسرائیلی انجام گرفته است. در مجموع بیش از ۴۵ نفر در این فعالیتها دخیل بودهاند؛ افرادی با سنین بسیار متفاوت، از نوجوان ۱۳ ساله تا سالمند ۷۳ ساله. اهداف آنان تنها مراکز نظامی یا مقامات سیاسی نبود، بلکه مکانهای عمومی مانند بازارها، بیمارستانها و مراکز خرید را نیز شامل میشد.
از سال ۲۰۱۳ تاکنون دستکم ۳۹ عملیات مرتبط با ایران در خاک اسرائیل شناسایی شده که ۳۱ مورد آن توسط شهروندان اسرائیلی انجام گرفته است.
مقامهای ایرانی این اقدامات را بخشی از «جنگ گستردهتر» علیه اسرائیل توصیف میکنند. وزیر اطلاعات ایران صریحاً گفته است که اسرائیل باید خود را برای «تهاجم داخلی» آماده کند. همزمان، فرمانده اطلاعات سپاه پاسداران تأکید کرده که توقف جنگ اخیر تنها یک «مکث موقت» بوده و رویارویی ادامه خواهد داشت.
در واکنش، دستگاههای امنیتی اسرائیل کمپین گستردهای به راه انداختند با عنوان «پول آسان، بهای سنگین». این کارزار رسانهای که در رادیو، اینترنت و شبکههای اجتماعی جریان دارد، هشدار میدهد حتی دریافت مبالغ ناچیز از ایران میتواند به زندانهای طولانیمدت منجر شود. پیام اصلی این است که وسوسه پول میتواند زندگی افراد را نابود کند.
با وجود این، تحلیلگران بر این باورند که سطح عملیات ایران در اسرائیل با فعالیتهای پیچیده و گسترده اسرائیل در ایران قابل مقایسه نیست. اسرائیل معمولاً سالها برای جذب و آموزش منابع انسانی زمان میگذارد، در حالیکه ایران با رویکردی شتابزده و پراکنده در فضای مجازی عمل میکند. با این حال، مقامات اسرائیلی تهدید را جدی میدانند و معتقدند موج جدید فعالیتهای ایران میتواند در بلندمدت خطرآفرین باشد.